Bùi Giáng

Anh lùa bò vào đồi sim trái chin – Bao giờ - Bờ lúa – Gái bờ mương – Hang rừng – Hiện thể - Không đủ gọi một lần – Ly tao II – Ly tao III – Nghe – Người đi đâu – Phụng hiến - Phượng – Sầu lục tỉnh – Tình thứ nhất – Từ vô tận tới - Uống rượu – Và màu xuân đó

 Bản dịch thứ hai L'Adieu của thi sĩ Bùi Giáng

Đã hái nhành kia một buổi nào
Ngậm ngùi thạch thảo chết từ bao
Thu còn sống sót đâu chăng nữa
Người sẽ xa nhau suốt điệu chào
Em nhớ anh quên và em cũng
Quên rồi khoảnh khắc rộng xuân xanh
Thời gian đất nhạt mờ năm tháng
Tuế nguyệt ta đà nhị hoán tam
 
Lời vĩnh biệt
Ta đã hái nhành lá cây thạch thảo
Em nhớ cho, mùa thu đã chết rồi
Chúng ta sẽ không tao phùng đựợc nữa
Mộng trùng lai không có ở trên đời
Hương thời gian mùi thạch thảo bốc hơi
Và nhớ nhé ta đợi chờ em đó…
Bùi Giáng (1925-1998) dịch

THU ĐẾN
Hương Giang ngậm mảnh trăng gầy
Một dòng lệ ngọc đong đầy cổ kim *
Mồ xanh chạnh nhớ buốt tim
Mùa thu lại đến bạc thêm mái đầu!
Có thân. phải khổ. phải sầu
Dẫu không bệnh. vẫn lưng đau khom vòng!
Lam Giang bến cũ ngoảnh trông
Cố an lạc. biết phụ lòng cánh âu!
(Nguyên Lạc)

ANH LÙA BÒ VÀO ĐỒI SIM TRÁI CHÍN

Anh lùa bò vào đồi sim trái chín
Cho bò ăn cỏ giữa rừng sim
Anh nhìn lên trời xanh đỏ chín
Anh ngó bốn bề cây lá gió rung rinh

Anh nằm xuống để nhìn lên cho thỏa
Anh thấy lòng mở rộng đón trời xanh
Chim ngây ngất vào trong đôi mắt lả
Anh lim dim cho chết lịm hồn mình

Anh quên mất bò đương gặm cỏ
Anh chỉ nghe tiếng cọ rì rào
Có hay không? bò đương gặm đó?
Hay là đây tiếng gió thì thào?
Hay là đây tiếng suối lao xao
Giữa giòng cỏ xuôi ghềnh chảy xuống?

Mùi thoang thoảng lách lau sương đượm
Mùi gây gây gấy gấy của hương rừng
Mùi lên men phủ ngập mông lung
Không biết nữa mà cần chi biết nữa

Cây lá bốn bên song song từng lứa
Sánh đôi nhau như ứa lệ ngàn ngàn
Hạnh phúc trời với đất mang mang
Với bò giữa rừng hoang đương gặm cỏ
Với người ngó ngất ngây đương nằm đó
Không biết trời đất có ngó mình không

BAO GIỜ

Bằng bút chì đen
Tôi chép bài thơ
Trên tường vôi trắng

Bằng bút chì trắng
Tôi chép bài thơ
Trên lá lục hồng

Bằng cục than hồng
Tôi đốt bài thơ
Từng giờ từng phút

Tôi cười tôi khóc bâng quơ
Người nghe cười khóc có ngờ chi không?

BỜ LÚA

Em chết bên bờ lúa
Ðể lại trên đường mòn
Một dấu chân bước của
Một bàn chân bé con

Anh qua miền cao nguyên
Nhìn mây trời bữa nọ
Ðêm cuồng mưa khóc điên
Trăng cuồng khuya cuốn gió

Mười năm sau xuống ruộng
Ðếm lại lúa bờ liền
Máu trong mình mòn ruỗng
Xương trong mình rã riêng

Anh đi về đô hội
Ngó phố thị mơ màng
Anh vùi thân trong tội lỗi
Chợt đêm nào gió bờ nọ bay sang.

GÁI BỜ MƯƠNG

Kể từ gái lội bờ mương
Quần không ráo nữa suốt đường mai sau
Hào hoa lơ đễnh vẽ màu
Nhớ nhan sắc bỏ quên sầu gái sao?

Gập ghềnh chân thấp chân cao
So làm sao được làm sao so làm?
Kể ra câu chuyện chán nhàm
Mà muôn năm vẫn bao hàm nhân gian

Mùa xuân thu vội gieo vàng
Rớt nhung nhớ hột xuống hàng lạnh xương
Kể chi câu chuyện môi hường
Hôn làm chi gái bờ mương không quần

HANG RỪNG

Mù sa thấp rừng nai xưa lỡ hẹn
Xuống thôn làng ngó lá rụng ven khe
Mùa tháng chạp chim trời xa lỡ hẹn
Với sông thu từ một buổi bay về

Làn sóng đục lần kia nghe gió lạ
Lạnh vô cùng thổi lại tự phương tây
Đêm khuya khoắt ai một mình em ạ
Đứng trên bờ nghe rã mộng trong tay

Lời ước nguyện tuổi thơ cùng một lúc
Với mây xanh với gió biếc trời tròn
Với sông trắng chảy quành qua mấy khúc
Để bên giòng giờ tấc dạ chon von

Trời bấn loạn bóng đèo xa đi khuất
Lá âm u dường lấp ở sau lưng
Nguồn thác đổ bên bụi mờ lây lất
Xuống thiên thu sầu hận khóc hang rừng

HIỆN THỂ

Miệng người tự bữa môi cong
Mắt người tự bữa ngước đong đưa nhìn
Đầu khe cỏ mọc đem tin
Xuống tồn hoạt tại sương tìm nẻo truông
Mảnh băng tuyết khóc rẫy ruồng
Mộng hoang phế rụng bên nguồn nước xanh
Chiêm bao tàn tạ trăng cành
Ngàn xưa gục ngã bên thành luỹ xiêu
Khép tà áo lạnh in rêu
Điệp trùng huyễn ngạn hồng chiêu hoe vàng

KHÔNG ĐỦ GỌI MỘT LẦN

Mây đứng lại chân trời phủ khói
Dòng sông đi đò bến đợi ngu ngơ
Chiều trời đẹp tâm tình em không nói
Đất với trời chung một nghĩa bơ vơ

Chiều thổi đẹp gió về em không nói
Anh không chờ không biết đợi từ bao
Từ xuống mưa không biết tự phương nào
Dòng sông chảy ai người xin níu lại

Mưa có tạnh nhưng chân trời còn mãi
Những giọt sương là lệ ở trong mây
Dòng sông đi cho nước nói ngàn ngày
Rằng bể rộng không bến bờ em ạ

Anh đợi xuống đêm về đầu phủ tỏa
Mịt mờ xanh bù xõa ánh tơ giăng
Cười môi em duyên dáng như chị Hằng
Và lấp lánh mắt là sương trong lệ

Anh sẽ hỏi gió đêm về mở hé
Mở muộn màng là một chút mơ hoa
Mở ngàn sau hoài vọng chút phai nhòa
Và mất hút ở cuối trời nín lặng

Rồi từ đó về sau mang trái đắng
Bàng hoàng đi theo gió thổi thu bay
Anh chờ em không biết tự bao ngày
Để thấy mãi rằng thơ không thể gọi

Sầu một thuở đất mòn không tiếng nói
Một ngàn năm trắng dãi tuyết băng buông
Anh gửi đi ngàn sóng cuộn thác nguồn
Để thấy mãi rằng thơ không thể gọi

Mùa xuân lại với chim về đã mỏi
Với cá về mây nước cũng lang thang
Anh nằm im con mắt nhắm mơ màng
Mở con mắt cũng mơ màng cỏ lá

Hờn phố thị để lạc hồn cõi lạ
Sầu phố xanh từ bữa nọ em đi
Tuyết trời Tây có nguôi lãng những gì

LY TAO II

Bàn chân bước nghe một lần sóng dậy
Sắc khuynh thành một thuở động binh đao
Người lên ngựa ngoảnh đầu về có thấy
Bờ xa bay tuyết bạch phủ sương đào.

Vì mong đợi ngày về xuân hối hả
Ở bên mành thỏ lặn bóng ngàn dâu
Sầu lục thúy sầu thu sen thủy tạ
Mộng hoa đầu trong nước ngập theo nhau

Vì con mắt một lần kia đã ngó
Giữa nhân gian bủa dựng một màu trời
Đài vũ trụ hồn chiêm bao rạng tỏ
Một nụ cười thế giới sẽ chia đôi

Giòng nước bạc giòng sông trôi theo dõi
Cuối chân trời hình bóng một chân mây
Đời xiêu đổ nguồn xưa anh trở lại
Giữa hư vô em giữ nhé chừng này.

LY TAO III

Em đi về như mây núi đầu xuân
Gió bay qua nước chảy suối vô cùng
Mừng như thể hôm qua về đồng nội
Buồn bã cũ đã bẽ bàng bước vội
Để bây giờ còn một mối riêng tây
Lời nhân gian không tiếng để phơi bày
Thu trăng mộng như trang mờ cổ lục
Mưa vội vã như bình minh thúc giục
Vào nhớ nhung như vào giữa hội hoa
Lá xanh xao như cành nhánh gật gù
Và thánh thót đến cây già cổ thụ
Anh lại thấy một trời xưa đã cũ
Đã đi về cùng với gót chân em
Đã đi qua cùng với cánh tay mềm
Anh mở miệng không nói lời nào cả
Vì bất chợt thấy môi cười em ạ
Vì vui mừng xa lạ bỗng quen nhau
Vì vu vơ vui sướng ngó pha màu
Cây im cỏ nước cợt cồn đùa cát
Và vạn vật rủ rê nhau bát ngát
Dàn mênh mông vây bủa gió xa bay
Anh đến bên em ghé sát mi mày.

NGHE

Cúi đầu nghe tạnh
Mưa chiều rừng gió đi mau
Con đường trăng lạnh
Hang rừng bông rụng hoa đau

Cồn xưa cỏ mọc
Lá sông chảy xuống chân trời
Chảy lên mái tóc
Một mùa thu gục bên tôi

Người kia đứng lại
Nghe trời đẩy xuống hai vai
Con đường thơ dại
Còn đây lá cũ một vài

NGƯỜI ĐI ĐÂU

Bàn chân bước người đi về một thuở
Lá phân vân bờ bến cát sương rung
Trời khuya khoắt phiêu du trăng bỡ ngỡ
Người đi đâu sông nước lạnh vô cùng!

Bóng trắng xa bay về em có thấy?
Cuối phương ngàn rừng núi mộng trong sương
Dòng sông đục dòng sông xưa sóng dậy
Nghe triền miên nức nở lệ bên đường

Một tiếng nói, một nụ cười chợt tắt
Hết mấy phen buồn trở lại bên đời
Đồng ruộng cũ màu trôi trong cỏ nhặt
Dưới bình minh rạ xám gốc trơ phơi

Trời vi vút én liệng vòng hớt hải
Đi đi em nguồn dậy mộng chiêm bao
Về thao thức canh chầy tìm trở lại
Bốn chân trời người đứng ở nơi nao

Màu con mắt bên màu xuân xiêu đổ
Ở bên kia nhìn trở lại bên này
Gió lay lắt bốn phương về dồn tụ
Bụi thu mờ ai phủi với hai tay…

Phụng Hiến

Con có nghĩ: ắt là phải thế
Một đôi lần con ghì siết hai tay
Nàng thơ đẹp của trần gian ứa lệ
Bảo con rằng: hãy nhớ lấy phút giây
                                            B.G.

Ngày sẽ hết tôi sẽ không trở lại
Tôi sẽ đi và chưa biết đi đâu
Tôi sẽ tiếc thương trần gian mãi mãi
Vì nơi đây tôi sống đủ vui sầu

Cây và cối bầu trời và mặt đất
Đã nhìn tôi dưới sương sớm trăng khuya
Mở buồng phổi đón gió bay bát ngát
Dừng bên sông bến cát buổi chia lìa

Hoàng hôn xuống, bình minh lên nhịp nhịp
Ngàn sao xanh lùi bước trước vừng hồng
Ngày rực rỡ đêm êm đềm kế tiếp
Đón chào tôi chung cười khóc bao lần

Tôi đã gửi hồn tôi biết mấy bận
Cho mây xa cho tơ liễu ở gần
Tôi đã đặt trong bàn tay vạn vật
Quả tim mình nóng hối những chờ mong

Sông trắng quá bảo lòng tôi mở cửa
Trăng vàng sao giục cánh mộng tung ngần
Gió thổi dậy lùa mơ vào bốn phía
Ba phương trời chung gục khóc đêm giông

Những giòng lệ tuôn mấy lần khắc khoải
Những nụ cười tròn mấy bận hân hoan
Những ngoảnh mặt im lìm trong ái ngại
Những bắt tay xao động với muôn vàn

Những người bạn xem tôi như ruột thịt
Những người em dâng hết dạ cho tôi
Những người bạn xem tôi là cà gật
Những người em không vẹn nghĩa mất rồi

Trần gian hỡi! Tôi đã về đây sống
Tôi đã tìm đâu ý nghĩa lầm than
Tôi ngẩng mặt ngó ngàn mây cao rộng
Tôi cúi đầu nhìn mặt đất thắp đen

Tôi chấp thuận trăm lần trong thổn thức
Tôi bàng hoàng hốt hoảng những đêm đêm
Tôi xin chịu cuồng si để sáng suốt
Tôi đui mù cho thoả dạ yêu em

Tôi tự nguyện sẽ một lần chung thuỷ
Qua những lần buồn tủi giữa đảo điên
Thân xương máu đã đành là uỷ mị
Thì xin em cùng lên thác xuống ghềnh

Em đứng mũi anh chịu sào có vững
Bàn tay bưng đĩa muối có chấm gừng
Tôi đã nguyện yêu trần gian nguyên vẹn
Hết tâm hồn và hết cả da xương

Xin yêu mãi yêu và yêu nhau mãi
Trần gian ôi! cánh bướm cánh chuồn chuồn
Con kiến bé cùng hoa hoang cỏ dại
Con vi trùng cùng sâu bọ cũng yêu luôn

Còn ở lại một ngày còn yêu mãi
Còn một đêm còn thở dưới trăng sao
Thì cánh mộng còn tung lên không ngại
Níu trời xanh tay với kiễng chân cao

Nhưng em hỡi trần gian ôi ta biết
Sẽ rồi ra vĩnh biệt với ngươi thôi
Ta chết lặng bó tay đầu lắc
Đài xiêu ôi xuân sắp rụng mất rồi

Đêm ứa lệ phồng mi hai mắt
Bàn tay ta nhỏ như lá cây khô
Mình hoa rã đầm đìa sương theo móc
Đỡ làm sao những cánh tiếp nhau rơi

Ta gửi lại đây những lời ảo não
Những lời yêu thương phụng hiến cho em
Rồi ta gục đầu trên trang giấy hão
Em bảo rằng:

- Đừng tuyệt vọng nghe không
Còn trang thơ thắm lại với trời hồng.

PHƯỢNG

Mùa lá ngó lên
Màu trời của lá
Mây trời ngó xuống
Mùa nước mưa nguồn

Cồn cát tương lai
Bãi trăng quá khứ
Triều biển xô dài
Áo lồng mặc thử

Nước mắt do lai
Miệng cười do thái
Người đã nghiêng vai
Và thân ngây dại

Nước mắt trong hoa
Khóc người cổ lạp
Em sẽ mang hoa
Về sông sóng đáp

Những người ngồi đó
Chờ đợi rất lâu
Và trong khi đó
Nước đổ dưới cầu

Em bước qua mau
Như màu hoa cũ
Nắng hạ kia đâu
Gọi hồn tu hú

Trời sẽ bỏ đi
Đất sẽ bỏ đi
Nước sẽ bỏ đi
Nghĩa là nghĩa là

SẦU LỤC TỈNH

Hồng quần ướm bức tiêu tao
Mùa măng vĩnh phúc đưa vào hư không
Bóng du ải Bắc phiêu bồng
Thổi sương ngần bạch quyên vòng cõi Nam
Tin Xuân Lục Tỉnh mơ màng
Đồng trăng thủy thảo nguyệt cầm ra hoa
Chân trời mộng mị vàng pha
Mùa Phương Lan giậy bên tà dương buông
Vói tay sầu khổ hao mòn
Đầu nghiêng rũ tóc miệng tròn thơ ngây
Chiêm bao dần rộng phai ngày
Liễu in dòng rụng thu đầy hồ phơi
Hào hoa tiếng lạnh trong lời
Về trong vân thạch em ngồi vén xiêm

TÌNH THỨ NHẤT

Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Và thứ hai ba bốn chín thêm mười
Bờ tang hải biển dâu xô lật úp
Bến phiêu bồng anh lật đật theo đuôi

Anh chỉ có niềm vui trong chốc lát
Và nỗi buồn cũng chốc lát như nhiên
Tình thứ nhất thoảng đi qua thấm thoát
Tới trăm năm còn thấm thoát như thường

Anh vẫn tưởng đầu đường thương xó chợ
Ai có ngờ xó chợ cũng thương nhau
Hồn tan vỡ song đôi trong hơi thở
Ôi đầu đường ôi xó chợ nơi đâu
Là nơi đó chốn kia anh rất rõ
Trong máu me từng khoảnh khắc sơ đầu

Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất
Và thứ nhì cũng đệ nhất như nhiên
Bờ dâu biển phiêu bồng trôi lật đật
Bến phiêu du chớp nhoáng mộng tang điền

Bây giờ anh dại anh điên
Biên Hoà Bệnh Viện bình yên anh về
Anh chào vĩnh biệt sơn khê
Chào anh vĩnh quyết bốn bề nhà ma.

Từ vô tận tới 
Đây một lúc nhớ em từ vô tận
Từ a tăng kỳ kiếp tới tiền duyên
Anh vội viết một bài ca lẩm cẩm
Kính thưa em! Ồ thục nữ thuyền quyên
Em vô tận như đã từng vô tận
Đến vô biên em tận tuyệt vô biên
Em có lúc tưởng chừng anh lẩn thẩn
Anh đầu hàng trước nữ tướng uy quyền
Anh không nói vì thấy em ít nói
Nói làm gì cho trễ nãi nợ duyên
Tình đã lỗi muôn vàn từ tội lỗi
Của tình yêu sức mạnh cõi thay miền
Vì chung thủy chỉ là trong tưởng tượng
Của tình yêu tuyệt đối thể một giờ
Giờ một lúc bổng thoáng qua niệm tưởng
Anh một mình đốt thuốc nhớ vu vơ

UỐNG RƯỢU

Uống xong ly rượu cuối cùng
Bỗng nhiên chợt nhớ đã từng đầu tiên
Uống như uống nước ngọc tuyền
Từ đầu tiên mộng tới phiền muộn sau
Uống xong ly rượu cùng nhau
Hẹn rằng mai sẽ quên nhau muôn đời
Em còn ở lại vui chơi
Suốt năm suốt tháng suốt nơi lan tràn
Riêng anh về suốt suối vàng
Trùng phùng Lý Bạch nghênh ngang Tản Đà1
Em còn ở với sơn hà
Anh còn mất hút gần xa mất hoài.

(1)        Bài thơ này tác giả sáng tác trong những tháng ngày cuối đời 

VÀ MÀU XUÂN ĐÓ

Ở chân trời chim có ngó mây bay
Vườn mông lung hoa lá hẹn bên này
Hường mỏng mảnh khóc mờ trên trang giấy
Ta cũng định sẽ cùng nhau sẽ thấy

Thu trên trời soi nước lạnh phai trôi
Nàng mang xa mộng cũ vỡ lâu rồi
Châu Đốc Trà Vinh đi về kiếm lại
Thông Đà Lạt sẽ thì thào hỏi mãi
Hồ gương kia bờ liễu đợi anh đào
Gió đi về mang quan ải dâng cao
Từ thao thiết ngàn xuân kia đã phụ
Chào Lục Tỉnh thu một lần chưa đủ

Chiều hôm nay em có nghĩ thế nào
Đời dại khờ như một giấc chiêm bao
– Ừ thế sao? Em hãy rủ ta vào