Dương Viết Điền - Mùa Thu

 Thu 1

Mưa, mưa lên cho rũ hết ưu phiền - Hồn tôi đó rã rời như gỗ mục.

Hồn tôi đó - lòng cỏ may phất phới – Dật dờ trên sóng nước, đắm trong sương.  Có tiếng guốc nào nhẹ gõ trong hồn, có cánh chim nào bay trong bụi khói hoàng hôn. Có hình bóng nào ở lại, và có cuộc tình nào đã lặng lẽ chia xa? Tiếng thơ của anh êm êm như khúc nhạc hồng, rơi rơi như dòng dư lệ:  Niềm nhớ nhung nào đã bũa rộng, về đến, nơi nào đã ghi lại dấu vết kỷ niệm xa xưa và sự khắc khỏai hiện hữu.  Trời đất mang mang sông bể vơi đầy.   Thôi nhé em góp chi từng sợi nắng.  Có còn chăng, bèo bọt với mây mờ – Và ấp ủ bóng người trong lặng lẻ.  Thật ra đó là tiếng thơ từ sóng biển dâng, của bờ cát vàng, của rêu cỏ, hoang mộ hay chỉ là tiếng thở dài của thời gian, của những tiếc nuối sầu muộn vô tận, chất chứa trong nội tâm anh? Thơ là nguồn chở người, chở cái đạo tình trên dòng nước vơi đầy, vĩnh cữu.  Hình ảnh đó lồng lộng giữa thiên thu.

nhà thơ lại đem đến cho chúng ta một sinh khí thơ huyền nhiệm giữa mộng và thực trộn lẫn trong u hòai, nhớ nhung.  Cánh vạc nào bay trong triền nắng sớm – Tiếng hót xa xăm như tận cõi trời
Sao u trầm chất ngất khách thiền ơi – Xin nhẹ bước trên lối mòn tỉnh lặng  Rừng cô tịch có gì đâu tra vấn – Lửa chân như có đủ ấm linh hồn.  Chim thức giấc cất lời ru thật lạ - Ai phong trần qua mấy độ truân chuyên.  Người đâu rồi sao tịch mịch hư không – Hương dạ thảo đang chớm mùa khai mở.  Ô! kìa ai bên suối chôn ảo tượng – Mắt dã hoang vu bụi lốc huyễn hờ  Vũ trụ chết, tầng âm thanh lắng đọng – Tay ơ hờ vuốt gió hát vu vơ.  Tay huyền niệm ý lạc lòai vô thức – Em, em về chưa sao vân ảnh mịt mùng.  , không có tiếng than mà sao đầy u uất như một góc phương trời nào chuyển gió.  cho nỗi sầu như rặng núi xanh biếc kia cứ hoài hoài mù mù dáng khói. Người lưu lạc, không còn lưa chọn, đành có một độc đạo để đi, dù là con đường Sạn Đạo gập ghềnh hiểm ác, những dông bão hiện thành từ nỗi quặn đau thiên cổ…

chính là thông điệp gửi trao, của những đêm thức trắng ngậm ngùi, của những ngày lũi lầm trong cảnh bụi trần cát lấm của cuộc nhân sinh vóc dáng của một chân dung vĩnh hằng? Đời thường, còn có những mốc cắm xác định thời gian. Chứ trong cái hư ảo của cõi hư vô, làm sao phân biệt được giữa sát na giây phút với miên viễn tận cùng. Trong hành trình mù mịt thiên lý cõi xa, vó ngựa cuồng như ngôn ngữ lẩn khuất vào vần điệu. Có ai đánh thức. Một giấc mơ…“.. Tôi bước vào sân trong. Trời xanh lồng lộng. Những phiến đá vuông nhỏ vẫn dội vang tiếng ngàn xưa dưới chân du khách.

Hãy cho tôi vay muôn ngôn và từ để nói lên một xúc động chưa từng kinh qua. Cho tôi giải tỏa niềm ngậm ngùi reo vui này. Như một mảng khí áp, một khối tích tụ chăn ngang lồng ngực vừa trải qua cơn địa chấn…” Tôi đọc trang thơ, không trầm hương mà sao quyện lẫn trong không khí những mùi thơm cổ kính từ thiên cổ tạt về…

Lá cứ xoáy tròn trong mắt biếc lang thang Xạc xào hát trên một vùng thương nhớ Nốt nhạc nào rạn vỡ Rớt vào tim âm thầm.  Chiều đông cũ về nghiêng nghiêng góc phố Cây đơn lẻ dấu mình vào bỡ ngỡ.  Con đường chiều lá đổ Gió vô tình ngang qua Ta cùng em xuống phố
Nghe xạc xào bài ca Nắng vàng rồi cũng nhạt Mùa thu rồi sẽ xa.  Cuối chiều đứng đợi bạt ngàn mưa bay.  Hoa nở trước khi lộc nõn đâm đầy cành. Ngoài cổng xưởng may có một hàng phong du xinh xắn. Chiếc lá phong xòe như bàn tay thiếu nữ, có đủ sắc màu nhưng tôi yêu nhất khi lá có màu đỏ rực. Lá phong đỏ như mối tình đượm lửa/ Hoa cúc vàng như nỗi nhớ dây dưa. Tôi biết đó là thơ của Tế Hanh. Những câu thơ hay và rung động lòng tôi như thế đều do mẹ đọc cho tôi chép vào sổ tay, khi tôi là một cô học sinh giỏi văn nhất trường. Mỗi khi đi dưới hàng phong du, tôi cố tình đi thật chậm, nhón chân trên thảm lá và chờ đợi một bàn tay đỏ xinh chao nghiêng xuống vai.

Cửa sổ xưởng tượng nhìn ra mảnh sân, tiếp đó là khu vườn. Thảm cỏ phía sau hàng rào gỗ gượng ngả một màu xanh ốm yếu, găm chặt trong đó nỗi chết chóc và lụi tàn; còn cây cối với những lá vàng còn sót lại, cành thâm đen vì ẩm, lại bị sương mù bao phủ, thì dường như đang thực sự sống dở, chết dở.

Những tàu lá chuối sương đọng thành từng giọt tụ dốc ngoằn ngoèo rơi rụng ngay đầu mũi lẫn hai bên mép lá. Tiếng gió nhẹ vỗ về lên tàu cau nghe âm hưởng cô tịch phủ kín thời gian... Hướng mùa thu đang bàn giao gió mưa cho mùa đông mai này kéo dài lê thê những màn sương giá buốt.  Chiếc đồng hồ quả lắc bên nhà láng giềng hờ hững thả xuống giữa bốn bề tĩnh lặng.  Mùa đông chưa về, đất trời đang độ thu già, mới sắp tàn thu, lá còn tươi màu lục diệp, cỏ mướt êm màu ngọc biếc.  Không gian tắt nắng nhường cho đôi cánh lớn phả ánh sáng trắng dịu nom mượt tơ trăng khắp bầu trời.  Ai đem khăn liệm phủ chiều?
Cho bông phượng đỏ rụng nhiều cánh thơm
Hình như trời thắm buồn hơn
Đất tương tư một làn hương yêu kiều.

Khi bé tới mùa thu vừa nở
Những cành run nhánh lạnh lá mừng
Hoa sầu riêng cúi xuống sầu chung
Âu yếm quá mắt ai dài dại.
Anh muốn bé từ nay mãi mãi
Như chim kia hót mãi không ngừng
Như đồi kia khoác mãi màu xanh
Và mãi mãi vẫn còn mười bảy.
Mười bảy tuổi mắt tròn hau háu
Dẫu mắt nhìn có chút xa xăm
Dẫu nhìn nghiêng một triệu đường cong
Vẫn thấy được lòng anh: đường thẳng. 

Lá theo gió bay nghiêng chạm rơi dọc chân thành rêu mốc. Lá câm nín bay.  Đại Nội rét run theo từng cơn gió luồn qua các tàn cây. Lá me bay, lá phượng rụng bám lên tóc lên vai kẻ chờ đợi Thời gian theo lá rụng qua mau.   Cây lá trong vườn xao động nhẹ nhàng ngẩn ngơ ngó theo Thoan, Thoan chạy qua vườn, như bay trong mựa đầu trần, chân trần và lòng hoang mang muốn khóc. Thoan bước nhanh quên lá úa ngậm ngùi dưới gót, quên mưa quyến luyến trên vai.  tiếng nói thì thầm chợt mang âm hưởng bí nhiệm nào thật xa vắng, như từ ngàn khơi vọng lại. Âm hưởng tan trong mưa và kết thành niềm im lặng lóng lánh trong mắt Thoan, niềm hoan hỉ tuyệt vời trên môi Quân. 

Hà Nội trưa ấy vẫn thỉnh thoảng ran lên mệt mỏi một tiếng ve dài. Nhưng phố đã chơm chớm những ngón chân thu nắng.

Em như chiếc lá thu vàng rụng như trút hay em là cơn gió để làm cho những chiếc lá vàng rơi?  Tôi như sống lại với những hơi gió vuốt ve của mùa Thu, của những lành lạnh buổi sáng vừa đủ để khoác một chiếc áo ấm nhẹ lên người.  Khi bé tới mùa thu vừa nở Những cành run nhánh lạnh lá mừng Hoa sầu riêng cúi xuống sầu chung  Âu yếm quá mắt ai dài dại.  

Mùa thu qua thi-ca Việt - Nam Dương Viết Điền Ai đã từng đọc bài thơ nỗi tiếng "Chansons D'automne" của thi- sĩ lừng danh Pháp-quốc Paul Verlaine đều cảm thấy lòng mình bồi-hồi và xúc-động. Không xúc-động sao đựơc khi nhà thơ đa-tình này đã rung cảm hồn mình thành những dòng thơ bất-hủ sau đây để nức-nở về tình thu bên bờ sông Seine tuyệt đẹp năm nào: " Tiếng đàn ai đó lê-thê Vĩ- cầm réo-rắt ê-chề lòng đau Bơ-vơ chuông đổ đồng-hồ Lòng như héo-hắt thu tàn năm xưa Bao kỷ-niệm, theo gió đưa Cuốn theo lệ đổ chưa vừa xót-xa Bao năm lữ thứ xa nhà Giang-hồ phiêu-bạt lá vàng tả-tơi.. " (Lãng-Du ) Thật vậy, mùa thu là mùa của tình yêu, mùa của lá vàng rơi rụng. Mùa thu là mùa của những cặp tình nhân dìu nhau đi dưới nắng thu để thưởng thức bầu không khí mát mẻ trong lành, rồi trao cho nhau những nụ hôn nồng cháy để rồi cùng nhau nhìn lá vàng rơi, rơi mãi tận cuối chân trời. Mùa thu là mùa các thi-nhân đi tìm những vần thơ để sáng-tác thành những tuyệt-phẩm bất-hủ nghìn năm. Ai đã từng đi qua phố vắng dưới ánh nắng chiều thu khi lá vàng bay bay khắp trời rồi lác-đác rơi qua mái đầu và rớt xuống đất, mới cảm thấy được cái đẹp tuyệt vời của mùa thu, mới rung cảm theo nhịp của lá vàng đang rơi, rung cảm theo những tia nắng thu dịu hiền vươn mãi đến tận chân trời xa thăm-thẳm. Nói đến mùa thu là nói đến mùa của lá vàng baybay, mùa của lá vàng rơi rơi, mùa của lá vàng khô rụng khắp mọi nẽo đường. "Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về ". Ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về lá vàng rơi mỗi độ thu về qua những dòng thơ trữ tình sau đây. Hình ảnh nỗi bật nhất về lá rụng giữa mùa thu là hình ảnh trong hai câu thơ sau đây của thi-sĩ Tản- Ðà : " Trận gió thu-phong rụng lá vàng Lá bay hàng xóm lá bay sang " Nhưng hình ảnh trữ tình và lãng-mạng nhất là hình ảnh con nai vàng ngơ-ngác giưã rừng thu qua bài " Tiếng Thu " của Lưu Trọng Lư với những câu thơ năm chữ nghe thật êm-đềm như khúc nhạc tình thu trong rừng vắng : " Em không nghe rừng thu Lá thu kêu xào-xạc Con nai vàng ngơ-ngác Ðạp trên lá vàng khô " Không phải chỉ có Tản Ðà hay Lưu Trọng Lư mơí nói đến lá vàng khi mùa thu tới; hầu hết các thi- nhân Việt-nam đều ca ngợi cái đẹp của mùa thu bằng cách diễn tả hình ảnh của lá vàng rơi giữa trời thu. Sau đây là những dòng thơ diễn tả về lá vàng mùa thu của một số thi- nhân Việt-nam : " Sắc trời trôi nhạt dưới khe Chim đi, lá rụng, cành nghe lạnh-lùng " (Huy-Cận) " Rặng liễu đìu-hiu đứng chịu tang, Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng Ðây mùa thu tới mùa thu tới Với aó mơ phai dệt lá vàng " (Xuân-Diệu ) " Ao thu lạnh-lẽo nước trong veo Một chiếc thuyền câu bé tẻo-teo Sóng biếc theo làn hơi gợn tí Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo " (Nguyễn Khuyến) " Ai đâu trở lại mùa thu trước Nhặt lấy cho tôi những lá vàng " (Chế lan Viên) " Chẳng được như hoa vướng gót nàng Cõi lòng man-mác giá như sương! Ta về nhặt lấy hoa thu rụng Ðặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương " (Thái Can) " Gió vàng hiu-hắt cảnh tiêu-sơ Lẻ-tẻ bên trời bóng nhạn thưa Giếng ngọc sen tàn bông hết thắm Rừng phong lá rụng tiếng như mưa " (Ngô chi Lan) " Ðêm thu khắc lậu canh tàn Gió cây trút lá trăng ngàn ngậm sương " (Nguyên-Du)

Ngoài lá vàng rơi là biểu-tượng của mùa thu, ta còn phải đề cập đến ánh trăng thu huyền-ảo.Nói đến mùa thu mà không đề-cập đến ánh trăng thu mờ-ảo sau áng mây trời giữa đêm khuya thanh-vắng làmột sự thiếu sót lớn lao đối với mùa thu. Không phải đêm thu nào ánh trăng cũng vằng-vặc giữa trời trong khi lá vàng rơi nhè nhẹ giữa đêm khuya cô-tịch mà trái lại, có những đêm thu trăng buồn ảo-nảo gió heo may thổi về làm cho lòng người cảm thấy u-buồn man-mác trước cái lạnh không làm tê-buốt con tim như mùa đông, nhưng lắm lúc làm cho hồn ta bâng-khuâng giá rét, làm cho hồn ta nhung- nhớ lạnh-lùng. Nếu thi-sĩ Thượng Quan- Nghi đời Ðường bên Trung-Quốc đã diễn-tả cái đẹp của ánh trăng thu qua hai câu thơ: " Thước phi sơn nguyệt thự Thuyền táo đã phong thu " " Sườn non trăng sáng chim bay Ðồng thu gió lộng, ve say nhạc sầu " (Chi-Ðiền dịch) Thì tại Việt-Nam, rất nhiều nhà thơ đã tốn không biết bao nhiêu mực và giấy để diễn-tả chị Hằng giữa đêm thu huyền-diệu. Thật vậy nếu bài " Tiếng thu " của Lưu trọng Lư không đề cập đến ánh trăng mờ thì tòan bài thơ mất đi rất nhiều ý-nghĩa về mùa thu : " Em không nghe mùa thu Dưới trăng mờ thổn-thức " Riêng nhà thơ Xuân-Diệu đã nhân-cách hóa ánh trăng thu khiến những dòng thơ trở thành bất tử: " Thỉnh-thỏang nàng trăng tự ngẩn-ngơ Non xa khởi sự nhạt sương mờ Ðã nghe rét mướt luồn trong gió Ðã vắng người sang những chuyến đò " Tuy-nhiên nói đến trăng nhất là ánh trăng thu mà không nói đến thi-sĩ Hàn Mặc Tử là một sự thiếu sót vô cùng trọng đại. Ta hãy nghe Hàn Măïc Tử nói về trăng thu qua những câu thơ bảy chữ với lối nhân-cách hóa làm cho ta có cảm tưởng như người đẹp Hằng -Nga đang rón-rén dời gót ngọc vào nhà ai giữa đêm thu trăng sáng : " Bóng nguyệt leo song sờ-sẫm gối Gió thu lọt cửa cọ mài chăn " hay là : " Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe " Ngoài Lưu trọng Lư, Hàn mặc Tử, Xuân-Diệu ra , ta cũng thấy rất nhiều nhà thơ nói về ánh trăng thu. Sau đây là một số bài thơ của một vài thi-nhân đãu ca-tụng ánh trăng thu qua những dòng thơ đủ các thể loại: " Lòng anh giếng ngọt trong veo Trăng thu trong vắt, biển chiều trong xanh Lòng em như bụi kinh-thành Ða-đoan vó ngựa chung-tình bánh xe . " (Nguyễn-Bính) " Nước biếc trông như tầng khói phủ Song thưa để mặc bóng trăng vào " (Nguyễn -Khuyến) " Ðêm thu buồn lắm chị Hằng ơi ! Trần thế em nay chán nữa rồi " ( Tản-Ðà) " Mặt trăng tỏ thường soi bên gối, Bừng mắt trông sương gội cành ngô Lạnh-lùng thay, bấy chiều thu, Gió may hiu-hắt trên đầu tường vôi " Ðặng trần Côn (Ðoàn thị Ðiểm địch) " Vi lô san-sát heo may Một trời thu để riêng ai một người Dặm khuya ngất tạnh mù khơi Thấy trăng mà thẹn những lời non sông Rừng thu từng biếc chen hồng Nghe chim như nhắc tấm lòng thần -hôn !" ( Nguyễn-Du ) "Ðêm thu gió lọt sông đào Nửa vành trăng khuyết ,ba sao giữa trời " ( Nguyễn- Du) " Hoa xuân nọ ,còn phong nộn nhị, Nguyệt thu kia,chưa hé hàn-quang " ( Ôn như Hầu ) Nếu mùa thu có lá vàng rơi rụng, có trăng thu huyền ảo thì cũng có nắng thu nhẹ lướt trên đồi. Nắng mùa thu không gay-gắt rực lửa như mùa hạtrái lại rất mát diụ trong lành, nhất là những lúc trời xanh mây trắng nắng hồng. Ði dưới nắng thu người ta thấy tâm-hồn rất thoải mái lâng-lâng, nhất là những lúc trời chiều nhạt nắng có lá vàng bay bay rồi rụng khắp phố -phường. Nhiều cặp tình nhân thích đi dưới nắng thu để thưởng thức cái vẻ đẹp của mùa thu, nhặt những lá vàng rơi rồi nhìn những hàng cây khẳng-khiu chỉ còn những cành trụi lá dọc hai bên đại-lộ lúc chiều tà. Ai cũng biết rằng các thi- nhân khi nói về mùa thu thường không quên đề-cập đến nắng thu. Nhà thơ Chế lan Viên đã làm cho ta ngạc-nhiên khi viết mấy câu thơ liên-quan đến nắng thu như sau: "Chao ôi! thu đã tới rồi sao? Thu trước vừa qua mới độ nào Mới độ nào đây hoa rạn vỡ Nắng hồng choàng ấp dãy bàng cao" Nhưng ngạc-nhiên hơn nữa là hai câu thơ đầy nhạc tính của nhà thơ Bích-Khê sau đây làm cho ta cảm thấy thích thú khi đọc lên vì nghe như một giai-điệu tuyệt vời: " Ô hay buồn vương cây ngô đồng Vàng rơi! Vàng rơi! Thu mênh-mông" Dĩ-nhiên, mỗi nhà thơ diễn-tả vẻ nắng thu một cách khác nhau, nhưng hầu hết đều ca-ngợi nắng thu như là hình ảnh tuyệt đẹp giữa gió chiều. Nhà thơ Xuân-Diệu cũng nói về nắng thu với hai câu thơ thất-ngôn đầy lưu luyến trữ-tình "Nõn-nà sương ngọc quanh thềm dâu . Nắng nhỏ bâng-khuâng chiều lỡ thi. " Nhưng nếu ai đã đọc mấy câu thơ sau đây của nhà thơ Trúc-Ly đều cảm thấy hồn mình xao-xuyến bâng-khuâng: "Tôi đứng bên nầy bờ dĩ-vãng Thương về con nước ngại-ngùng xuôi Những người con gái bên kia ấy Ai biết chiều nay có nhớ tôi Tôi muốn hôn bằng môi của em Mùa thu tha-thiết nắng hoe thềm. " Ngòai ra ta còn thấy rất nhiều nhà thơ khác cũng đã nói về nắng thu với những dòng thơ thật đẹp và thật buồn: "Chiều nay nắng nhạt luyến chân đồi Hơi lạnh tàn thu giục lá rơi Sương xuống chiều đi lòng vắng vẻ Thê-lương thêm bận khúc ly-hòai" hay là : " Hát bài hát ngô-nghê và êm ái Bên sườn non mục-tử cưỡi trâu về Nắng chiều rây vàng bột xuống dân quê Lúa chín đỏ theo gió nồm sắp mái . " Nam-Trân Nguyễn học Sỹ Nếu những hình ảnh đẹp của mùa thu là lá vàng rơi, là ánh trăng thu giữa đêm khuya thanh-vắng, và nắng chiều thu trong buổi hòang-hôn, thì hình ảnh buồn nhất của mùa thu là mưa thu. Chính những giọt mưa thu đã làm cho lòng người lạnh-lẽo, u-buồn, làm cho lòng người hoang vắng sầu thương, bơ-vơ giữa thế-giới mưa rơi buồn-bã. Trước cảnh mưa thu ảm-đạm ở ngòai bệnh-viện, nhạc-sĩ tài ba Ðặng thế Phong đã xúc-động rồi sáng tác ngay bản nhạc " Giọt mưa thu. " trước khi vĩnh-biệt trần-gian để lại cho đời những giọt lệ thu sầu thương nức-nở, những giọt lệ tình ai-oán lâm-ly : " Ngòai hiên giọt mưa thu thánh-thót rơi. Trời lắng u-buồn mây hắt-hiu ngừng trôi.Nghe gió thỏang mơ-hồ trong mưa thu ai khóc ai than hờ " Bởi vậy nói đến mưa thu là nói đến một trong những cảnh vật buồn-bã nhất của trần thế. Ðọc mấy câu thơ sau đây của Bà Huyện Thanh Quan, ta thấy cảnh mưa thu thật là tiêu-điều buồn-bã: " Thánh-thót tàu tiêu mấy hạt mưa Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu-sơ Xanh um cổ-thụ tròn xoe tán Trắng xóa tràng -giang phẳng-lặng tờ" Hay hai câu thơ sau đây của nhà thơ Xuân-Diệu cũng cho ta thấy cảnh lặng lẽ u-buồn: " Gió thầm, mây lặng , dáng thu xa Mới tạnh mưa trưa chiều đã tà. " Tuy-nhiên nếu trăng thu, nắng thu, mưa thu, là những đề tài bất-hủ cho các văn thi-sĩ,nhạc-sĩ lấy đó để sáng-tác thì sương thu là một đề tài không kém quan-trọng để các thi-nhân dệt thành thơ. Vào những lúc trời sáng tinh-sương, ai đã từng ra sau vườn, đều trông thấy nhưnõg giọt sương đọng trên cành cây, ngọn cỏ giống như những hạt kim-cương lóng lánh đẹp tuyệt vời. Cho đến ngày hôm nay,rất nhiều người Việt-nam đã thuộc lòng đọan văn của nhà văn Thanh-Tịnh tả về cảnh sương thu : " Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và đầy gió lạnh, mẹ tôi âu-yếm nắm tay tôi,dẫn tôi đi trên con đường làng dài và hẹp." Một nhà thơ nỗi tiếng như sóng cồn một thời vang bóng đã ca-ngợi sương thu qua bài thơ "Sương rơi" Ðó là thi-sĩ Nguyễn-Vỹ với bài thơ hai chữ đã để lại cho đời một tác-phẩm bất-hủ về sương thu: "Sương rơi Rồi hạt Rơi sương Nặng trĩu Sương trong Cành dương Trên cành Tan-tác Liễu ngã Dương-liễu Trong lòng Gió mưa Nhưng hơi Tả-tơi Tơi-tả Từng giọt Gió bấc Em ơi! Thánh-thót Lạnh-lùng Từng giọt Từng giọt Hiu-hắt Thánh-thót Tơi-bời Thấm vào Từng giọt Mưa rơi, Em ơi Ðiêu-tàn Gió rơi; Trong lòng Trên nấm Lá rơi, Hạt sương Mồ hoang! Em ơi!" Thành một Vết thương! Nguyễn-Vỹ. Như đã được trình bày ở trên, mùa thu là mùa có lá vàng rơi lác-đác, có trăng thu mờ aỏ giữa đêm buồn,có những giọt mưa rơi thánh-thót thật lâm-ly. Ðã thế, nhiều lúc ánh nắng chiều thu làm cho người lữ-hành thêm cô-độc bâng-khuâng, luôn luôn cảm thấy như xa vắng lạc-lòai, như biệt-ly hiu-quạnh.Vì thế mà nhiều người đã cho rằng mùa thu là mùa của biệt-ly,của xa cách nên tình thu thường nức-nở nghẹn-ngào. Mùa thu là mùa nhớ nhung từ đó và cũng là nhung-nhớ từ đây. Thế nên nói đến mùa thu là nói đến biệt-ly nhung-nhớ, là nói đến ngăn-cách xa nhau, là nói đến chia-ly buồn-bã và lắm lúc nói đến vĩnh-biệt ngàn đời để rồi " nghìn-trùng xa cách người đã đi rồi, còn gì đâu nữa mà khóc với cười ." Sau đây, ta hãy nghe các thi-nhân Việt-nam nói về sự biệt-ly,sự nhung-nhớ cũng như những nỗi u-buồn giữa mùa thu : " Mây vẫn từng không chim bay đi Khí trời u-uất, hận chia-ly Ít nhiều thiếu-nữ buồn không nói Tựa cưả nhìn xa nghĩ-ngợi gì " (Xuân-Diệu ) Hay những dòng thơ lục-bát đầy vẻ âm-u,tiêu-điều của Huy-Cận; " Non xanh ngây cả buồn chiều Nhân-gian e cũng tiêu-điều dưới kia . " Hoặc những câu thơ đầy nhung-nhớ quằn-quại giữa mùa thu: " Chao ôi! mong nhớ! ôi mong nhớ Một cánh chim thu lạc cuối ngàn." (Chế lan Viên) Hay hình ảnh xa vắng biệt-ly của người chinh-phu trong lòng người cô-phụ: "Em không nghe rạo-rực Hình ảnh kẻ chinh-phu Trong lòng người cô-phụ. " (Lưu trọng Lư) Hoặc là những câu thơ đầy nỗi nhớ-thương của thi-nhân: " Chẳng được như hoa vướng gót nàng Cõi lòng man- mác giá như sương! Ta về nhặt lấy hoa thu rụng Ðặng giữ bên lòng nỗi nhớ thương " (Thái-Can) Nhưng sự biệt-ly đớn đau nhất hay nỗi nhớ-nhung quằn-quại triền-miên cũng như sự khổ đau cay đắng suốt đời mà ta có thể thấy được là những dòng thơ nức-nở lệ nhòa của nữ thi- sĩ T.T.KH, một nhà thơ đã sáng tác nên những bài thơ bất-hủ ngàn năm và đã trở thành huyền thọai trong thi-ca Việt-nam. Ta hãy nghe nhà thơ T.T.KH nức-nở những điệp-khúc tình thu sau đây: " Anh ạ, tháng ngày xa quá nhỉ ? Một mùa thu cũ một lòng đau Ba năm ví biết anh còn nhớ Em đã câm lời có còn đâu!" hay là: "Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời Ái-ân lạt-lẽo của chồng tôi Mà từng thu chết từng thu chết Vẫn giấu trong tim một bóng người ." Tóm lại qua thi-ca Việt-nam, ta thấy hầu hết các thi- nhân nước Việt đều nói đến mùa thu, ca ngợi mùa thu vì mùa thu có những đêm trăng mờ ảo, có những lá vàng rơi tuyệt đẹp, có những giọt mưa thu thánh thót rơi thật lâm-ly, bi-thảm vv.. Và cũng vì mùa thu là mùa của ngăn-cách, của ly-biệt,là mùa của nức-nở nghẹn-ngào nên các thi-nhân Việt-nam không ai mà không xúc-động khi thấy mùa thu đến. Vì vậy, qua thi-ca Việt-nam,ta thấy nhiều nhà thơ đã để lại cho đời những bài thơ trữ-tình bất-hủ về mùa thu. Dương Viết Điền

Last Updated (Tuesday, 08 November 2005 )

Thơ Phóng Tác: Vương Ngọc Long
Phổ nhạc: Mai Đức Vinh

Cảm Xúc Đêm Trăng
(Ý thơ Tĩnh Dạ Tứ - Lý Bạch)

Đêm thu lặng lẽ gió phiêu phiêu
Réo rắt bên song tiếng sáo diều
Cố quận xa xăm sầu lữ thứ
Một mình quán vắng cảnh đìu hiu

Lá đổ mây giăng luống thẫn thờ
Rừng phong trở giấc động hồn thơ
Vi vu nhạc gió bên đồi vắng
Khắc khoải năm canh mắt lệ mờ

Ngổn ngang trăm mối vấn vương lòng
Ngàn dặm quê xa bóng chập chùng
Xào xạc thu vàng nghe tiếng vọng
Thềm trăng đầy ắp lá ngô đồng

Thổn thức hồn quyên mộng tỉnh say
Sông xưa bến cũ nhớ từng ngày
Phơ phơ tóc bạc đời sương điểm
Thở vắn đêm dài ngấn lệ cay

Đầu giường vằng vặc ánh trăng soi
Cứ ngỡ sương rơi đất trắng ngời
Trăng chiếu trời cao mê mẩn ngắm
Cúi đầu ... thương nhớ cố hương ơi!

   Vương Ngọc Long