HERMANN HESSE

 Cây sồi bị chém

Họ đã chém mi cây ơi nên nỗi
Mi đứng lạ đời và kỳ cục sao
Nhường nào cây đã trăm bận đớn đau
Tới nỗi trong mi không còn chi ngoài ý chí
Và sự bất chấp. Tôi như cây đã không đoạn tuyệt
Với cuộc đời tan nát và dập vùi,
Mỗi ngày từ thô bạo đớn đau trải trong đời,
Lại nhúng trán vào vùng ánh sáng.
Cho đến chết thế giới từng nhạo báng
Những gì trong tôi yếu đuối mềm lòng
Thế đó bản thể tôi không thể diệt vong
Tôi đã hài lòng, đã cùng hòa giải,
Lòng kiên nhẫn nở thêm hoa trái
Từ những cành bầm dập trăm miền,
Và mặc cho nỗi đớn đau nguyên vẫn
Phải lòng yêu cái thế giới đảo điên.

 
Đêm Trên Biển Khơi
Đêm, khi biển cả vỗ về tôi
Những vì sao nhạt nhòa trên trời đêm chiếu sáng
Và dàn trải trên những con sóng lớn,
Tôi buông mình tự do
Khỏi mọi hành động và tình cảm buồn lo
Tôi đứng yên và nhẹ nhàng hít thở
Một mình, cô độc, vỗ về bởi biển cả
Lạnh lẽo, im lìm với nghìn tia sáng lang thang.
 
Và tôi cần nghĩ về những người anh em
Ánh mắt tôi chìm sâu vào mắt họ,
Và thầm hỏi từng người, từng người rành rõ
“Bạn có còn là của tôi?
Nỗi đau tôi có là của bạn, và cả cái chết?
Bạn có cảm nhận tình yêu tôi ngày trước, cả nỗi buồn đau
Chỉ là hơi thở, chỉ là tiếng vọng xa xôi?’’
 
Và biển đêm dịu dàng nhìn, thật lâu, trong im lặng
Rồi dạt dào cười đáp: không.
Và không lời chào hỏi và câu trả lời nào đến từ bốn phía mênh mông.

 
Đôi Khi
Đôi khi, tiếng kêu của một con chim đêm
Hay cơn gió xào xạc trong những tán lá cây
Tiếng chó sủa ở trang trại nơi hoang vắng
Tôi cần lắng tai nghe, thật lâu, trong im lặng
 
Linh hồn tôi quay trở về,
Chốn xưa kia, trước nghìn năm quên lãng
Một con gió và một cánh chim trời
Từng như tôi và những người huynh đệ
 
Linh hồn tôi hóa thành một thân cây,
Một con thú và một làn mây trắng
Không quen biết linh hồn quay trở lại
Trao cho tôi câu hỏi. Nhưng tôi phải trả lời thế nào?

 
Elisabeth
Xuân tinh sắc, sáng tươi thanh tú
Trên trán em, trên miệng và đôi tay
Phép lạ vàng son, anh tìm thấy đây
Ở Florence trên những hình ảnh cũ.
Em từng sống vào thời tiền sử
Em hình hài của tháng Năm tuyệt trần
Là nàng Flora trong xiêm chấm hoa vân
Vẽ nên em, Botticelli từng vẽ.
Cũng em là nàng, lời chào nhắn
Đã xiêu lòng Dante trẻ, thi nhân
Và vô thức nơi em đôi bàn chân
Biết con đường dẫn qua thượng giới.
Như một làn mây trắng
Dừng lại trên trời cao
Xa vời, ngần trắng, đẹp sao
Là em, Elisabeth.
Em vừa ngước nhìn để ý
Mây đi, du lãng lặng lờ
Vậy mà qua giấc em mơ
Mây đi trong đêm đen tối.
Mây đi lung linh ánh bạc
Không ngơi, không nghỉ dặm trường
Em mang sầu nhớ quê hương
Ngọt ngào theo làn mây trắng.

Mỗi buổi tối

Mỗi buổi tối bạn hãy nên kiểm nghiệm
Ngày nhật qua vừa ý Chúa hay không
Ngày có vui trong hành động và thủy chung
Hay thờ thẫn trong ăn năn và sợ hãi;

Cần gọi tên người yêu mình bạn hãy
Lặng trước mình thú nhận oán hận, bất công
Nên ngượng ngùng mọi tồi tệ ở thâm tâm
Mang vào giấc không mảy may bóng vởn;

Gạt khỏi tâm hồn mọi lo toan phiền muộn
Sao cho tâm hồn an nghỉ về xa vắng, ấu thơ
Được an ủi trong khoáng đãng tâm tư,
Bạn hồi tưởng điều yêu dấu nhất,

Nơi bà mẹ và thời ấu thơ qua mất
Hãy trông, sau đó lòng tinh khôi và bạn sẵn sàng
Uống sâu từ nguồn suối ngủ mát dòng
Nơi những giấc mộng vàng son vỗ về chào vẫy
Với giác quan tỉnh táo, bạn khởi đầu ngày mới dậy
Như một kẻ chiến thắng, một người anh hùng.

 
Ngày Tháng Mới Nặng Nề Làm Sao! 
Ngày tháng mới nặng nề làm sao!
Không một ánh lửa cho tôi sưởi ấm
Không còn mặt trời cười tôi nồng thắm
Tất cả trở nên thật trống rỗng
Tất cả thật lạnh lẽo và nhẫn tâm
Ngay cả những vì sao yêu dấu sáng trong
Cũng nhìn tôi mỏi mệt
Kể từ khi tôi học được trong tim
Rằng tình có thể chết

Như một làn sóng

Như một làn sóng kết vành hoa bằng bọt
Từ ngọn triều lam đầy thèm khát dướn lên
Và mệt mỏi và đẹp đẽ lụi tàn trong đại dương –

Như một đám mây, trong gió nhẹ chèo lướt
đánh thức nỗi nhớ nhung tất cả khách hành hương
và nhợt nhạt ánh bạc tan vào ngày nhật –

Và như một khúc hát bên lề phố nóng
âm thanh lạ vang lên với những vần điệu diệu kỳ
và quyến rũ trái tim em vời xa qua miền đất –

Như thế cuộc đời tôi đưa thoáng qua thời gian
Chẳng mấy chốc tàn âm, mà thế kín như bưng
Rẽ vào vương quốc của nhớ nhung và vĩnh cửu.

Những áng mây

Những áng mây, những con thuyền lặng lẽ
lướt qua đầu, xao xuyến lòng tôi
với những khăn voan màu diễm tuyệt
mềm mại tuyệt vời.

Từ khí quyển màu lam
một thế giới đẹp màu sắc dâng tràn
thường giam giữ tôi
bằng những vẻ quyến rũ bí huyền

Những ráng ùn lên rỡ ràng, trong sáng
nhẹ tênh tênh thoát mọi tục trần đây,
Phải mi là những giấc mơ sầu xứ
đẹp tươi nơi trái đất vọc vầy?

Những bậc thang

Như mỗi bông úa tàn, và mỗi thanh xuân nhường lối
tuổi già, cũng vậy thăng hoa mỗi bậc thang đời
Mỗi điều thông thái mãn khai, và mỗi đức hạnh vào thời
của mình, và không được phép trường tồn vĩnh cửu.
Con tim, cứ mỗi lúc đời lên tiếng gọi
phải sẵn sàng từ giã và tái khởi đầu
Để hiến thân cho can đảm và chẳng buồn rầu
Đưa mình vào ràng buộc mới và khác hẳn
Và mỗi khởi đầu một phép màu tiềm ẩn
Chở che ta và giúp đỡ tồn sinh.

Cần phấn chấn ta sải bước qua từng vũ trụ
Không dừng nơi như vướng vào một chốn quê
Tinh thần thế giới đâu muốn trói và thu hẹp ta về
Mà muốn nâng ta, mở rộng cho ta từng bậc
Vừa chưa kịp gắn bó một vòng đời và thân mật
làm quen, thế đấy đã có cơ héo tàn
Chỉ có ai sẵn sàng xuất phát và lên đường
Mới có cơ thoát sự thích nghi làm tê liệt.

Cũng có thể còn đó giờ cái chết
Gửi đáp ta những vũ trụ mới trẻ trung
Tiếng đời gọi ta, sẽ chẳng lúc nào dừng
Vui nhé, tim ơi, hãy giã từ và khỏe mạnh!

Những đứa con tháng Bảy

Chúng tôi những đứa trẻ sinh trong tháng Bảy
Yêu mùi hương hoa nhài trắng thơm nồng
Chúng tôi dạo nơi vườn thắm nở bông
Lặng lẽ chìm vào giấc mơ trĩu nặng.

Người anh em chúng tôi: hoa anh túc rực son
Cháy trong cơn giông bừng bừng đỏ lửa
Trên những bức tường bỏng và trên đồng lúa
Làn gió sau rồi cuốn những chiếc lá đi.

Như một đêm tháng Bảy, đời chúng tôi muốn
Kết điệu vũ vòng chở chất mộng mơ
Dâng hiến cho giấc mơ, nóng bỏng hội mùa
Trong tay lúa kết vành và hoa anh túc đỏ.

Anh cũng biết?

Anh có biết tới không, thư thoảng
Giữa một cơn cao hứng ngút ngàn
Lễ hội, trong một sảnh hân hoan
Bất chợt anh phải lặng câm và cất gót

Rồi anh không ngủ, dúi đầu vào ổ
Như một người, chợt trúng tim đau
Khoái trá và tràng cười như khói rã tan mau
Anh khóc, khóc không thôi – Anh cũng từng biết tới?

 Những giờ đen tối nhất

Đó là những giờ khắc, ta không sao nắm bắt
Khuất phục ta xuống vực sâu cái chết
Và xóa sạch những gì an ủi ta hằng biết
Chúng nhổ bật máu từ lồng ngực của ta
Những bài ca thầm kín cùng gốc rễ xót xa.

Và thế đó là những giờ khắc, gánh nặng
Của chúng dạy cho ta điềm tĩnh và nội lực
Và chín muồi thành nhà thông thái và nhà thơ.

 Những ngày mưa

Ánh mắt sợ sệt trong mọi góc cùng
Chạm vào những bức tường xám xịt
Và „mặt trời“ chỉ còn là một từ trống rỗng
Cây cối đứng và rét ướt và trụi trần
Những người đàn bà đi, trùm kín áo choàng
Mưa nối tiếp nhau, xạc xào vô tận.

Xưa khi đó tôi còn là cậu bé
Thấy bầu trời luôn trong sáng và xanh
Và mọi đám mây vàng bọc xung quanh
Mọi hào nhoáng biến đi, nay từ khi tôi có tuổi
Mưa xạc xào, thế giới này thay đổi. 

 
Qua Cánh Đồng
Trên bầu trời mây trắng vội vàng trôi
Giữa đồng hoang lạnh căm cơn gió thổi
Bóng hình ai lang thang trong chiều tối
Đứa con thất lạc của mẹ tôi
 
Đây đường dài xao xác lá thu rơi
Trên cành cao chim gọi bầy da diết
Và đâu đó sau những rặng núi tuyết
Là quê nhà xa lắm của tôi
 

Ravenna
I.
Ravenna tôi xưa cũng viếng thăm
Thành phố nhỏ, một thành phố chết
Những nhà thờ và có nhiều phế tích
Trong sách người ta đọc biết điều này

Anh bước qua và nhìn tứ phía
Những con phố ẩm ướt, mịt mờ
Và vậy nghìn năm câm nín lặng tờ
Khắp nơi mọc lên rêu và cỏ.

Điều đó như những bài ca cũ
Người ta nghe và chẳng ai cười
Từng kẻ lắng nghe, và ca hát từng người
Cứ luân phiên tới đêm khuya khoắt.

II.

Đàn bà Ravenna ánh mắt thẳm sâu
Với cử chỉ dịu dàng họ mang trong ẩn mật
Một hiểu biết về những ngày nhật
Của thành phố cổ xưa và những hội hè.

Những người đàn bà Ravenna khóc
Như trẻ ít nói cười, sâu lắng, nhẹ êm
Và nếu họ cười, có vẻ hiển nhiên
Về lời buồn điệu ca sáng sủa.

Những đàn bà Ravenna cầu nguyện
Như trẻ con, đầy thỏa mãn, mến thương
Họ có thể nói lời yêu đương
Và bản thân không biết mình nói dối.

Những người đàn bà Ravenna hôn
Lạ lùng, thẳm sâu và dâng hiến
Với tất họ cuộc đời không lên tiếng
Chẳng chút gì, như ta phải chết đi.

 Tình Ca
Anh là con hươu còn em là nai,
Con chim là em anh cội cây già,
Mặt trời là em còn anh tuyết trắng,
Em là buổi ngày còn anh giấc mộng
Đêm, trong mơ miệng anh hé mở
Một con chim vàng từ đó bay ra,
Tiếng hót trong cao, cánh chim rực rỡ,
Hát em nghe bài hát của tình yêu,
Hát em nghe bài hát trái tim anh bé nhỏ.

Tối Nô-el

Tôi đứng lâu bên cửa sổ tối
Và nhìn thành phố tuyết trắng ngần
Và lắng nghe chuông tiếng vang ngân
Cho đến giờ tiếng chuông cũng tắt.

Hiện giờ đêm nguyên sơ, bình lặng
Trong tiết mùa đông lạnh như mơ,
Thức canh bởi vầng trăng bạc nhợt nhờ,
Soi vào nỗi niềm tôi đơn chiếc.

Giáng Sinh – Một nỗi nhớ quê nhà sâu thẳm
Bật kêu lên từ lồng ngực dày vò
Của tôi, tưởng nhớ thời yên tĩnh xa xưa
Bởi với tôi, những ngày lễ Nô-el cũng tới.

Từ dạo đó đầy nhiệt thành tăm tối
Trên đất này tôi xuôi ngược dọc ngang
Trong cuộc lữ hành nào có bình an
Tìm Hạnh phúc, Vàng kim và Thông thái.

Giờ đây mệt mỏi và buông xuôi, tôi nghỉ lại
Ở nơi ven lề cuối chặng đường
Và ở nơi xa miền xanh biếc, quê hương
Và tuổi trẻ nằm im như giấc mộng.

 Trong Sương ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍

Kỳ lạ, trong màn sương lang thang!
Cô đơn từng bụi cây, tảng đá,
Cây không nhìn cây nữa,
Mỗi thứ đều đơn côi.

‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍

Thế giới của tôi đầy tình bạn,
Khi đời còn là ánh mặt trời,
Bây giờ, sương xuống,
Không nhìn thấy ai.

‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍

Có kẻ nào khôn ngoan,
Lại không hay bóng tối cuộc đời,
Nhẹ nhàng, không thoát được,
Ngăn cách với con người.

‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍

Kỳ lạ, trong màn sương lang thang!
Cuộc đời là nỗi cô đơn,
Không ai hay ai nữa,
Mỗi người đều đơn côi.

Cây như những người cô đơn, vĩ đại

Đối với tôi cây luôn là nhà giảng đạo thấu đáo nhất. Tôi ngưỡng mộ cây nếu chúng sống cụm thành những gia đình và dân tộc, trong những triền và rừng. Mà thế đó tôi ngưỡng mộ cây hơn, nếu chúng đứng riêng ra. Chúng như những người cô độc. Không như những người ẩn sĩ, vì một sự yếu đuối lánh thân đi, mà như là những con người đơn côi vĩ đại, như Beethoven và Nietzsche. Thế giới xào xạc trong những tán cây, cội rễ chúng an tọa trong cõi vô biên; một mình chúng không mất đi trong đó, mà với tất cả sinh lực chúng vươn tới chỉ một điều duy nhất: thực hiện quy luật tiềm ẩn bên trong, xây đắp hình hài riêng, tự phô bày bản thân mình. Chẳng gì thiêng liêng hơn, gương mẫu hơn một cái cây đẹp và khỏe mạnh. Nếu một cái cây bị cưa đổ và chỉ cho mặt trời vết tử thương trần trụi, thì người ta có thể đọc được trên lớp cắt sáng của gốc trơ và mộ chí toàn bộ lịch sử của nó: trong những vòng tuổi và những tích tụ ký thác lại trung thành mọi cuộc tranh đấu, mọi tổn thương, mọi bệnh tật, mọi hạnh phúc và mãn khai, những năm thiếu thốn, những năm đủ đầy, những đòn tấn công đã qua, những cơn bão giông đã vượt. Và mỗi một cậu bé nhà nông biết được, gỗ cứng nhất, quý nhất có những vòng sao sít nhất, rằng cao trên những ngọn núi kia mọc lên những cội cành khỏe mạnh nhất, gương mẫu nhất và bất khả hủy diệt nhất trong mối hiểm nguy luôn hiện tồn.

Cây là những ngôi đền thiêng. Ai biết nói với chúng, biết lắng nghe chúng, kẻ đó trải nghiệm chân lý. Chúng không giảng thuyết lý và đơn thuốc; không hề để ý tới điều đơn lẻ, chúng thụ giảng luật nguyên khởi của cuộc sống.

Một cái cây nói: trong tôi là một hạt, là một tia lửa, một suy nghĩ ẩn náu, tôi là sự sống của cuộc đời vĩnh cửu. Duy một lần sự gắng thử và sự sinh hạ người mẹ Thiên nhiên đã dám cho tôi, duy một lần là hình thù của tôi và những mạch máu ở da tôi, duy một lần trò chơi nhỏ nhất của lá trên ngọn và vết sẹo nhỏ nhất trên vỏ cây tôi. Chức vụ của tôi là trình bày và chỉ ra cái vĩnh cửu chính trong cái duy một lần in dấu.

Một cái cây nói: Sức lực của tôi là lòng tin. Tôi không biết tý gì về tổ phụ tôi, tôi không biết gì về hàng ngàn đứa con mỗi năm sinh thành từ tôi. Tôi sống cái bí mật của hạt mầm nơi tôi cho tới chót, và không gì khác là nỗi âu lo của tôi. Tôi tin tưởng rằng Chúa ở trong tôi. Tôi tin tưởng rằng, nhiệm vụ của tôi thiêng liêng. Từ sự tin cậy này tôi sống.

Nếu như ta buồn và không thể chịu đựng được cuộc đời này nữa, thì một cái cây sẽ nói tới chúng ta: Lặng im nào! Lặng im nào, hãy nhìn kỹ tôi đây! Sống không dễ, sống không khó. Đó chỉ là ý nghĩ trẻ con. Hãy để Chúa trong anh nói lời, chúng làm thinh như vậy. Anh sợ sệt, bởi đường anh đi rời xa khỏi mẹ và quê hương. Nhưng mỗi bước chân và từng ngày sẽ dẫn về đối diện mẹ. Quê hương không ở đây hay đó. Quê hương ở nội trong anh, hoặc không nơi đâu cả.

Nỗi nhớ lữ hành giày vò con tim, nếu như tôi lắng nghe cây trong buổi chiều xạc xào trong gió. Nếu người ta im nghe và lắng nghe lâu, thì nỗi nhớ của lữ khách cũng chỉ ra hạt nhân và ý nghĩa. Nó không phải là sự muốn tiếp tục chạy đi trước khổ đau, như đời hiển hiện. Nó là sự nhung nhớ quê hương, tới trí nhớ của mẹ, tới những dâu bể mới của cuộc đời. Nó dẫn về nhà. Mỗi con đường đều dẫn về nhà, mỗi bước chân là sinh nở, mỗi bước chân là cái chết, mỗi nấm mồ là mẹ.

Cây rì rào như thế trong chiều tối, nếu như chúng ta sợ trước những ý nghĩ con trẻ của riêng mình. Cây có những ý nghĩ dài, dài hơi và an tĩnh, như chúng có cuộc đời dài lâu hơn ta. Chúng thông thái hơn chúng ta, chừng nào chúng ta không nghe lời chúng. Nhưng mà nếu chúng ta đã học cách nghe cây ít nhiều, thì chính sự ngắn ngủi, sự nhanh nhảu và láu táu trẻ con trong suy nghĩ của chúng ta đã đạt thêm một niềm vui chưa từng có. Ai đã từng học cách lắng nghe cây, sẽ không còn thèm khát làm cây. Anh ta sẽ thèm khát là hư không của cái anh hiện hữu. Đó là quê hương. Đó là hạnh phúc.

Tôi yêu đàn bà, những người nghìn năm trước

Tôi yêu đàn bà, những người nghìn năm trước
được các nhà thơ yêu dấu và ngợi ca

Tôi yêu những thành phố, lũy tường trống vắng
mặc tưởng những dòng tộc vua chúa thời xưa

Tôi yêu những thành phố, sẽ hồi sinh
Nếu hôm nay chẳng còn ai sống trên mặt đất

Tôi yêu những người đàn bà – mảnh mai, tuyệt diệu
Bướng bỉnh an nghỉ trong lòng năm tháng

Sẽ có ngày, với sắc đẹp nhạt nhòa tinh tú
Họ sánh cùng vẻ đẹp của những giấc mơ tôi.