Quả là chuyện khó ngờ, đã gần tuổi chín mươi mà mỗi ngày chị vẫn có thể ung
dung ngồi hằng giờ không biết mệt mỏi để ghi lại hằng trăm bài thơ chị nhớ đã
sáng tác trong suốt cuộc hành hương khám phá Đất Trời. Không dễ mấy ai được ngần
ấy niên tuế có đủ nghị lực, kiên nhẫn, tập trung, tinh cần, minh mẫn với một
trí nhớ tuyệt vời như vậy.
Chị cho tôi xem tập “Hạt Cát Dòng Sông” vừa mới chép xong,
qua đó tôi đã hiểu được câu nói của người xưa: “Đạo sĩ phải là chân nghệ sĩ để
đừng quá khô khan, và nghệ sĩ cần có một đạo tâm để bớt đi lãng mạn.” Quả là
trong thơ chị khó mà phân biệt được đâu là nghệ nhân đâu là đạo sĩ, vì ở đó
chân và mỹ, đạo và đời đã kết tinh thành vẻ đẹp của đất trời.
Đạo trong “Hạt Cát Dòng Sông” không phải là kinh điển, giáo điều, cũng không phải
là lý tưởng toàn bích cao viễn mà là tình yêu và vẻ đẹp thanh khiết giữa cuộc đời:
yêu quê hương non nước, yêu ngọn cỏ bờ lau, yêu chuông đồng vọng, yêu nắng sớm
mưa chiều, yêu muôn loài vạn vật và yêu cả trần gian với tất cả tấm lòng chân
thực nhất của một con người: có nhớ nhung thương tiếc, có lặng lẽ cô đơn, và lắm
khi cũng chìm trong kỷ niệm...nhưng ở chị tất cả đều nhẹ nhàng như chỉ là một
thoáng chiêm bao.
Chị miệt mài chép lại những bài thơ không phải để lưu trữ bao kỷ niệm vấn vương
trong tình đời ý đạo mà chính là đang tuôn nhả hết tơ để trả lại quê hương và đất
trời cho mình nhẹ nhõm thong dong trong cõi Đạo thênh thang mầu nhiệm...
Sư Viên Minh
Ôm con đưa mỏi hoàng hôn
Lời ca êm dịu mắt buồn rưng rưng
Sương che mẹ khuất muôn trùng
Mà lời ru mẹ tưởng chừng còn ngân
À ơi! Con ngủ cho ngoan
Để mẹ đi cấy trên ngàn ruộng xa
Chiều mang về ánh trăng tà
Cho con thắp sáng quê nhà tịnh yên
Trời xanh tiếng hát dịu hiền
Trong vòng tay mẹ lặng chìm giấc xuân
Môi non chấp cánh thiên thần
Con thơm sữa mẹ ôm vầng trăng thơ
Chợt mùa đông khóc bơ vơ
Mẹ mang nắng ấm sang bờ mây xa
Sương mơ nhỏ giọt chiều tà
Con nương cánh vạc bay qua bãi sầu
Đâu đây lời mẹ thiên thâu
Tiếng thơ nhung nhớ thấm sâu đêm dài
Sao khuya mở bóng trần ai
Chừng như áo mẹ trắng ngoài dặm khơi.
"Giọt nước cành sen"
CAO HUY THUẦN
Từ trong mênh mông, một sợi mưa rơi vào lá sen. Nước vốn không có hình.
Nằm trong lá, nước tròn như một viên ngọc, tròn như một hạt lệ, tròn như một
thủy chung. Gió thoảng qua, lá sen lay động, nước rơi không để lại một dấu vết,
rơi như chưa bao giờ có, rơi như một hững hờ.
Câu chuyện đạm bạc chỉ có thế. Chỉ có thế, câu chuyện hội ngộ giữa một
trái tim đa tình với một chữ không tinh quái.
Giọt nước cành sen không phải là một tập thơ đạo. Những ý thiền đi
vào thơ như hương sen thoảng mặt hồ. Bao nhiêu cảnh trong thơ là bấy nhiêu tứ
thiền thấp thoáng: trong tiếng gió hát muôn đời trên sóng, nơi mây trắng bay tự
nghìn thu, giữa tiếng sóng vỗ rì rầm từ muôn xưa, nơi ánh trăng đùa nghịch với
bờ ao từ bao thế kỷ... Nhà thơ không cần nhiều lời để nói về chữ tâm: chỉ một
ánh sao lóe lên cũng đủ làm sáng trời đêm, chỉ một tiếng chim kêu cũng đủ làm
hoa nở thắm :
Chợt con khuyên hết ngoài hiên trúc
Nên đóa hoàng mai nở diệu thường
Chữ tâm bừng sáng đó, một thiền sư nổi tiếng ngày xưa đã diễn tả trong một câu
thơ nổi tiếng :
Nhất điểm xuân quang xứ xứ hoa
Chỉ cần một hơi ấm mùa xuân thoảng qua, muôn hoa nở rộ khắp nơi khắp chốn. Đó
là trạng thái liễu ngộ bàng bạc trong Giọt nước cành sen.
Có khi, đó là sự tương quan giữa Một và Vô Cùng, như trong vô cùng tiếng sóng
của muôn ngàn thế kỷ vẫn nghe được dư âm của một tiếng rì rầm :
Ta hát một mình trong tiếng sóng
Nghe từng cơn sóng vỗ trong ta
Có khi, đó là câu hỏi vu vơ về tâm thức, câu hỏi đặt ra giữa trời đất và người,
giữa bao la vô ý thức và ý thức về bao la.
Ta trong trời đất bao la
Mà bao la đó trong ta có gì?
Có khi đó là một "cái gì" không nói được, không nghĩ được, "bất
khả tư nghì", như ánh sao chớp lên một tia sáng rồi biến mất trong gió
đêm:
Có gì lấp lánh cùng sao biếc
Với gió qua thềm khuya ngát hương
Cũng có khi cái "ta" muôn thuở, cái "ta" vắng lặng, thường
còn thấp thoáng hiện ra sau bao nhiêu bối rối của giao động như bóng đêm còn
mãi trong đáy nước lao xao :
Ai khỏa nước tan nhòa bóng lạnh
Nước trôi còn lại những đêm thâu
Và có khi chẳng có gì cả, chỉ một hư không huyền nhiệm :
Sao nghe thanh thoát ngoài hiên vắng
Một tiếng hư không sáng lẽ thường
Tất nhiên, một trái tim đa tình không dễ gì học được chữ giác. Thói thường,
nhiều tình thì nhiều duyên, nhiều nợ. Ở đây, người nhiều tình thì lại không có
nợ, không có duyên, chỉ có đơn côi. Dù vào tận trong mây, dù vào tận cuối rừng
nguyên thủy, dù vào tận đáy giấc chiêm bao, một nửa vẫn không tìm ra một nửa,
nửa đời vẫn tương tư nửa đời, nửa thân vẫn lạnh lùng nửa thân, nửa ta soi nước
vẫn không thấy bóng của mình. Trăng non đi tìm trăng khuyết còn gặp nhau đêm
rằm. Ta với mình bao giờ trùng phùng với nhau trong một chữ Ai!
Giọt nước cành sen, vì vậy, còn là tiếng thở dài của một chiếc bóng côi
cút, của một tâm hồn bơ vơ.
Bơ vơ như chiếc nến trong đêm :
Có người thắp nến bơ vơ
Bơ vơ như nhịp cầu giữa bèo trôi nước chảy :
Nhịp cầu lắng những bơ vơ
Bèo trôi nước chảy nửa bờ hoàng hôn
Bơ vơ với gió đêm:
Gió mang thao thức vào đêm âm thầm
Bơ vơ với trăng xế :
Về đây đời lạc bóng dài
Phiêu diêu trăng xế lạnh ngoài hiên sương
Nhưng phiền thì có phiền mà lụy thì không lụy. Nước mắt khô, nụ cười nở. Nở tận
mây cao :
Một mình đi giữa phù vân
Nụ cười vẫn ngát mấy tầng mây cao
Nở ngút ngàn sóng :
Nụ cười phơi phới trên ngàn sóng
Như đóa phù dung giữa mộng trường
Nở thiên thu bất tận :
Gió đi qua mãi trong đời
Lòng ai vẫn ngát nụ cười thiên thu
Giao động thoảng qua, an nhiên trở lại :
An nhiên ngày lại qua ngày
Mỉm cười như vẫn thơ ngây thuở nào
An nhiên như mặt hồ hứng chiếc lá rụng :
Có thấy gì khi chiếc lá bay
An nhiên kìa mặt nước vơi đầy
An nhiên dù chớp biển mưa nguồn :
Dù xa trời có chuyển mưa
Xem như giọt nước khẽ đùa ánh trăng
Ai dám bảo sóng làm trăng vỡ? Đâu có, nguyệt nhà thơ vẫn tròn:
Dù trăng có vỡ làm bao mảnh
Vẫn thấy lòng ta bóng nguyệt tròn
Ai dám bảo mưa hoài chẳng tạnh. Đâu có, mưa tạnh rồi trăng sáng :
Mưa tạnh bao giờ... trăng chợt lên
Hương lan như thoảng ngát bên thềm
Chuông chùa văng vẳng trong thanh tịnh
Ai thấy vầng trăng sáng suốt đêm?
Giọt nước cành sen là câu chuyện trở về với Tâm.
Câu chuyện tạnh mưa trăng sáng.
***
Người đọc có thể nghĩ rằng một vài chỗ trong tập thơ có thể điêu luyện hơn thế
nữa. Người phê bình cũng có thể tìm thấy vài từ, vài ý, vài hình ảnh của bài
thơ này hiện ra trong bài thơ kia. Nhưng nét tài hoa kia, và tài hoa một cách
tự nhiên, không trau chuốt vẫn là điểm nổi bật của tập thơ. Tài hoa nhất có lẽ
là những bài thơ Đường. Ở đây, nhà thơ vừa có cái trong phong thái chững chạc,
ung dung của người bạc tóc, vừa có cái duyên dáng mát rượi của độ xuân thì. Bài
thơ đi rất êm, rất nhẹ, và hai câu kết bao giờ cũng mở ra như hai cánh cửa giữa
vùng cao rộng, bát ngát, mênh mông của thi tứ :
Có phải người say bên án sách
Mà quên tiếng gọi vút trời xanh...
Mà không phải chỉ trong những bài thơ Đường. Câu cuối của bài thơ nào cũng vậy,
kể cả những bài thơ ngắn bốn câu:
Đồi xa nắng chếch bên rào
Có người mang nắng đi vào hoàng hôn.
Trong bài "Tùng hạ vấn đồng tử" của Giả Đạo thời Đường, có người
khách dừng chân dưới gốc tùng hỏi chú tiểu đồng xem thầy của chú có nhà không.
Chú chỉ tay lên núi: "Thầy tôi đi hái thuốc trong núi kia, quanh quất đấy
thôi, nhưng mây che kín núi, không biết thầy tôi ở chốn nào".
Chỉ tại thử sơn trung
Vẫn thâm bất tri xứ
Tôi có cảm tưởng thấy ngón tay nhỏ chỉ lên núi cao trong tập thơ phong nhã này.
C.H.T
No comments:
Post a Comment