Cảnh 3

 Lá phong

Ngày xưa, mỗi lần lẩm nhẩm câu thơ: ”Rừng phong thu đã nhuộm màu quan san” trong Truyện Kiều là lòng tôi có chút gì se sắt, hiu quạnh. Tôi không hiểu tại sao, cũng không hình dung được rừng phong nơi biên giới khi trời vào thu con nai vàng ngơ ngác dẫm trên thảm lá vàng như thế nào. Đành thả hồn vẩn vơ tưởng tượng để cảm chút hương vị man mác của thơ.

Thế rồi ba năm sống trên đất Mỹ, tuy ở Cali nơi nắng ấm quanh năm và trời xanh mênh mông mỗi ngày, tôi cũng được đôi lần sang Đông bắc Hoa kỳ giữa và cuối thu. Rừng phong ở đây trãi dài bát ngát đến cuối chân trời, và chắc chắn có nhuộm màu quan san giữa biên giới Mỹ-Canada nhưng rực rỡ huy hoàng chứ không làm lay lắc lòng người viễn xứ như tôi.

Giữa mùa thu năm nay tôi lại có dịp cùng vài Thầy cô sang mở khóa tu ở Bắc Mỹ. Cũng dạo quanh hồ, cũng đi ngắm lá phong. Lần nầy bài học về chiếc lá phong mở ra cho tôi vài điều suy nghĩ;về con đường tôi đi, việc tôi làm và khả năng đóng góp cho lý tưởng tôi đã chọn. Dĩ nhiên, không phải từ chiếc lá phong thôi, mà từ nhiều góc của thiên nhiên mở ra cho tôi cái nhìn bé nhỏ.

Đời sống chiếc lá phong thật đẹp. Lá đã nhú mầm vào mùa xuân khi cái lạnh của tiết đông vẫn còn vương vãi đó đây. Trên hồ, trên đất. Ấy vậy mà lá đã hé mắt thiên thần nhìn đời bằng cả tấm lòng tri ân của mình. Một giọt sương sớm, một chút nắng mai, một làn gió nhẹ, một tiếng hót mềm của chim: tất cả như món quà mầu nhiệm đến với lá. Ngày đầu tiên có mặt trên cành phong, lá hiện hữu như một tặng phẩm diệu kỳ. Tặng cho ai?Tặng sự sống mình cho cành phong, cây phong và cả rễ phong dưới lòng đất. Sự có mặt của lá đã là quà tặng cho gió mơn man, cho em bé đùa dưới tán, cho chú chim ẩn mình, kể cả cho nắng sớm mưa chiều hoặc cơn bảo dữ dằn cuồng nộ. Lá lớn từng ngày và một ngày qua là một ngày hiến tặng phong nhiêu. Luyện nhựa thô thành nhựa tinh để nuôi chính mình và nuôi hình hài của mẹ, thu thán khí và nhả dưỡng khí tặng lại đất trời để bảo vệ hành tinh xanh. Lá chưa bao giờ ganh tị với người anh em bên cạnh, chưa bao giờ tranh chổ đứng để đón nắng mai. Đứng ngay trên chổ đứng của mình, làm hết sức mình trong khả năng chuyên biệt. Làm mà như không làm. Làm là sự hiến tặng, là niềm vui, là sự tuôn chảy nhiệm mầu của nguồn nhựa sống bên trong đang rạt rào như vủ hội. Mùa hè đến, đời sống đã đầy, một sự chín chắn cảm thông và lòng bao dung rộng mở. Nhìn trời xanh mây trắng vời vợi xa xăm mà nhận diện được trời xanh mây trắng trong lòng ngây ngất. Lá tự biết ngày tháng đã dầy, những gì cần làm đã làm qua hai mùa xuân và hạ. Giờ là lúc thanh thản nhất của đời mình. Hãy thư giản trọn vẹn, buông lõng trọn vẹn, mời gọi mùa thu về vội để đón ta đi. Dĩ nhiên thu ở Bắc Mỹ đến rất vội. Một chút se sắt lạnh chớm thu rồi cái lạnh cuối thu ùa về vội vã, để thổi bay những bông hoa tuyết lả tả vào đông. Lá chuyển mình nhanh nhanh cho kịp để giả biệt bằng hữu đã có mặt với mình suốt hạ suốt xuân. Và rồi, thân lá chín vàng, từ vàng chanh đến đỏ và đỏ thẩm. Một chị gió đến mang lá bay đi. Lá vẫy tay chào bạn và xin tặng đời một vủ điệu đẹp nhất trước khi đáp xuống vệ đuờng ngủ yên trong lòng mẹ.

Tôi đã đôi lần ngây ngất nhìn lá phong luân vủ giữa trời mà lòng se sắt nao nao. Tôi cũng có những ngày bé thơ thiên thần như lá, những ngày hành điệu ngọt ngào bên thầy Bổn sư quê mùa chất phát mà lòng rào rạt niềm vui. Tôi cũng có những ngày bon chen nơi phố thị vào học đường để ngồi trước trang kinh cắn viết suy tư ghi ghi chép chép. Rồi những ngày tất tả ngược xôi để làm....Phật sự. Những ngày bên đệ tử và học trò để chia xẻ những thao thức những băn khoăn và buồn vui bao nỗi. Ấy vậy mà hôm nay nhìn lại thấy mình vẫn chưa làm đuợc việc chi. Đời sống mình, những trãi nghiệm mình chưa dầy như lá để sẳn sàng thảnh thơi. Sống lãng quên, học hấp tấp, làm vội vàng, đi như ma rượt gần như một tính cách của tự thân. Tôi làm sao an lạc thong dong, mĩm cười mời gọi mùa thu đến với mình để mình ngơi nghỉ như chiếc lá. Lá muốn, chổ đứng nầy mùa xuân tới thế hệ trẻ mà mình chưa biết mặt biết tên sẽ đứng đây, sẽ nâng niu sự sống trên tay và làm bao nhiêu việc đẹp đẽ thay mình. Quả thật.Tôi vẫn chưa sẳn sàng làm thế. Khi mùa thu thấp thoáng về, lá phong vẫy tay gọi như những đứa con vẫy tay gọi mẹ. Với tôi, thu mới chớm đã nghe lòng xót xa khi nghĩ đến việc phải rời chổ đứng của mình. Thương thật!

Có ai đến mà không đi. Có gì biểu hiện mà không ẩn tàng tiềm phục. Sống tùy thuận theo qui luật tự nhiên hẳn không có gì để khổ, mà khổ vì con người muốn chỉ có đến mà không đi. Giá con người biết sống nhậm vận cuộc sống như chiếc lá thì tuyệt vời biết mấy. Cuộc vận hành lớn của đời sống không ngừng tuôn chảy và đổi thay. Lịch sử địa dư quốc gia chuyển dịch ranh giới từng trăm năm một. Có khi ngắn hơn. Lịch sử một đất nước chưa bao giờ ngừng chuyển động. Thế hệ đi sau đứng trên vai người đi trước, có vậy mới tạo được bước nhảy lượng tử như hôm nay, đóng góp sự tiện ích cho con người như nền văn minh hiện tại. Thế mà nhìn lại trong phạm vi hẹp nhất của một Đạo Phật hiện tại trên quê hương bé nhỏ của tôi. Lòng tôi vẫn muốn Đạo Phật của tôi phải được đứng ở một vị trí đặc biệt. Lịch sử chứng minh rằng Đạo Phật là đặc biệt. Quá khứ đã vậy, hiện tại phải như vậy và tương lai càng phải được xây đắp hơn như vậy. Ôi! Sao mà nghiêm trọng quá. Người xưa hành mà vô hành, đời sống các ngài là một quà tặng nên tự nó tỏa hương thơm. Không cần làm ra hương, không cần mời gọi ai đến chiêm ngưỡng cả, ta cứ nở ra như một bông hoa đi tự khắc ta có cái để dâng hiến cho đời, tự khắc quà tặng có mặt. Nếu bông hoa tự toả hương mà không có một ý đồ hay sự mong muốn nào bên trong nên tự nó sẽ có phẩm chất của cái đẹp, cái lành và cái thật: thì Đạo Phật hãy cứ là bông hoa nở ra thơm tho thật, thì phẩm chất Đạo Phật của tôi là một quà tặng tuyệt vời mà không một ai đến nỗi vô minh từ chối cả.

Mùa thu đất trời đã đến trên vùng Bắc Mỹ từ lâu. Ngồi ở Cali tôi nghĩ. Có lẽ hôm nay những bông tuyết như tơ của mùa đông đang phủ đầy rừng núi, lấp hết những chiếc lá phong đỏ rực một thời đẹp đẽ kiêu sa trên con đường thiền hành cũ. Hẳn sẽ có những chiếc lá phong cố bám lại cành thật tội nghiệp. Thiên nhiên giống con người hay con người nên học bài học của thiên nhiên? Vì lẽ, bất cứ con người nào, cho dù có cố gắng bám víu vào chổ ngồi của địa vị danh vọng mình bằng sức mạnh của quyền lực thế nhân hay sức mạnh của quyền lực thần linh, rồi cũng phải buông tay rớt như chiếc lá phong rớt xuống vào ngày trời trở tuyết. Càng cố bám lại bao nhiêu cuộc ra đi càng bị vùi dập đánh phá và kém đẹp bấy nhiêu, như những chiếc lá phong cuối cùng chịu đựng cơn bảo tuyết.

Hoa nở trước khi lộc nõn đâm đầy cành. Ngoài cổng xưởng may có một hàng phong du xinh xắn. Chiếc lá phong xòe như bàn tay thiếu nữ, có đủ sắc màu nhưng tôi yêu nhất khi lá có màu đỏ rực. Lá phong đỏ như mối tình đượm lửa/ Hoa cúc vàng như nỗi nhớ dây dưa. Tôi biết đó là thơ của Tế Hanh.

Những câu thơ hay và rung động lòng tôi như thế đều do mẹ đọc cho tôi chép vào sổ tay, khi tôi là một cô học sinh giỏi văn nhất trường. Mỗi khi đi dưới hàng phong du, tôi cố tình đi thật chậm, nhón chân trên thảm lá và chờ đợi một bàn tay đỏ xinh chao nghiêng xuống vai.

Đầu giờ Dậu, ánh tà dương càng nhuộm đỏ những chiếc lá phong cuối thu, hệt như lửa, cũng hệt như máu.

SẮC LÁ THÁNG BA

Đầu tháng ba, mưa xuân vương rơi nhè nhẹ trên những thảm cỏ ướt mịn - một thứ bụi nước phơi phới, ngòn ngọt như thể nụ hôn vô hình của các thiên thần đang nhẹ bước trong không gian. Sắc lá cây bước vào mùa pha trộn màu dịu dàng mà lộng lẫy như những kiệt tác không lời của một danh họa bấy lâu bị chìm trong quên lãng, nay bỗng nhận được sự tán thưởng nhiệt liệt của công chúng. Con phố dài mướt mát - qua những ngày đông buồn ủ dột, mỗi tán cây ngủ yên trong trang hoài niệm sẫm màu, cành khẳng khiu trơ trụi giơ cao lên trời - nay dần nhú ra những chồi lộc non tơ mỡ màng còn cuộn tròn như ngái ngủ, như ngập ngừng, e ngại... Mưa xuân khe khẽ dùng chiếc đũa thần với biết bao phép màu cổ tích kỳ diệu của mình để đánh thức chúng bằng những giọt mưa nhỏ li ti nghịch ngợm bay bay. Ta cũng chẳng hề hay biết khi đến một ngày kia, màu lá đã óng ánh sắc đỏ đồng, mịn mượt như nhung hay biêng biếc xanh lấp lánh như những ánh sao ứ đầy nhựa sống căng trào. Gió thổi qua tán cây như một khúc tình ca của thành phố trẻ với nhịp sống sôi động hàng ngày. Từng dãy phố, từng con ngõ nhỏ dung dị, hiền hòa nép mình dưới tán cây biếc xanh và chìm trong mùa hoa rực rỡ hương bay như lan tỏa ra từ tâm hồn mỗi con người. Đêm mưa xuân, hàng cây thầm thì như tự hát, như râm ran cựa mình nảy lộc đâm chồi để cống hiến cho cuộc đời sự hồi sinh bất tận trải dài và nối tiếp không bao giờ chấm dứt. Bạn đã từng một lần chạm tay lên vòm lá, để nghe trong sắc tháng ba như lấp lánh biết bao nốt nhạc dạo đầu cho bản giao hưởng của bốn mùa, gọi về trong trái tim mỗi con người những dư vị trong sáng, dịu dàng đầy lắng đọng ? Sắc lá xanh còn lấp ló thắp lên cành biết bao nhiêu niềm vui, biết bao nhiêu mắt cười để trải thảm đến ngưỡng cửa của mùa hè xanh. Sắc lá xanh, sắc áo xanh, hương mùa hè xanh và tháng ba - tháng Thanh niên như đang mở ra trước mắt ta biết bao chân trời mới của những khát khao, ước vọng đầy ý nghĩa...   THÁNG BA Tháng ba đến thật nhẹ nhàng nhưng vẫn khiến cho lòng người xốn xang lạ. Một mình lạc bước triền đê, bạn sẽ thấy lác đác bên sông là những vạt hoa cải vàng nở muộn. Hoa không còn rực rỡ vàng ươm nhưng lại đằm hơn như ủ nắng vào trong từng hạt nhỏ. Cái ẩm ướt tươi non của mùa xuân giờ cũng đã dần nhường chỗ cho sự trong trẻo, ấm áp mang hơi hướng của những ngày đầu mùa hạ. Tháng ba, đang tận hưởng tiết trời ấm áp, cái lạnh của rét nàng Bân bất chợt trở lại khiến cho người già và tụi trẻ co ro trong mấy tầng áo mà răng vẫn va vào nhau lập cập mỗi khi phải rời khỏi ngôi nhà ấm áp. Nhưng cái nắng hanh hao, có phần hơi gắt của cuối tháng ba cũng có thể khiến những chú cún đã được lên hàng “cẩu lão “ phải “ lè lưỡi”. Tháng ba thật kỳ lạ và đầy bí ẩn. Nhưng bạn sẽ cảm nhận được sự chuyển giao đặc biệt của mùa qua tháng ba là ở hai sắc hoa đặc trưng nhất. Đó là hoa gạo và hoa xoan. Mới chỉ nhắc đến hoa xoan thôi là đã có thể liên tưởng đến hương thơm man mát mà hăng hắc của nó rồi. Mỗi sớm mai thức dậy, đi ra ngõ, bạn có thể bắt gặp những bông hoa xoan nhỏ xíu như những ngôi sao tí hon vương đầy lối nhỏ. Hương thơm được ủ trong không gian suốt một đêm qua vẫn còn nồng nàn trong gió. Đôi khi, những bông hoa xoan thả từ trên cao như đang bay lên sẽ khiến bạn liên tưởng đến một khoảng trời cổ tích với biết bao điều ước diệu kỳ đang đến với bạn. Và thật giản dị, màu tím phơn phớt hồng của hoa xoan như cũng đồng điệu với hương của nó lại gợi nhắc ta nhớ đến hơi hướng ẩm ướt của mùa xuân. Hoa xoan cứ như đang níu mùa xuân ở lại. Hoa gạo thì lại khác, sự xuất hiện với sắc hoa đỏ bung nở làm ấm cả một góc trời lại như báo hiệu một mùa hạ đang đến. Hoa gạo thường được trồng ở sân đình làng. Hãy nhắm mắt lại, bạn có thể hình dung ra rất nhiều lễ hội tưng bừng gắn với sắc đỏ của màu hoa gạo. Tuy nhiên, sắc đỏ hoa gạo không rực cháy, không nồng nàn như hoa phượng mà vẫn còn tươi nhẹ trong tiết trời trong trẻo. Hương thơm dìu dịu của hoa gạo thả vào trong gió cùng với sắc hoa của nó chỉ như để nhắc chúng ta đừng quá quyến luyến với nàng xuân vì mùa hạ đang tới gần.

Mùa thu ở miền Đông nước Mỹ đang chuyển mình. Những chiếc lá Maples (cây Phong) 5 cánh đang trở màu vàng úa (-hẳn là không đỏ rực như chiếc lá Maple trên trang web mục lục Gđ tháng 10) chỉ cần một cơn gió nhẹ, một đám mưa bụi bay là hàng loạt lá Phong vàng úa rơi đầy trên mặt đất, từ Chicago đến bang Pensylvannia… Đất trời se lạnh, nhưng ngọn lửa đầu thu chợt bùng cháy trong phiên tòa giữa thuyết “tiến hóa” và “sáng tạo” đang xảy ra tại thành phố Dover, bang Pensylvannia trong tuần lễ này.

Cứ thế, Xứ tuyết thực sự là bản giao hưởng ngân vang trong lòng người một nỗi u buồn, một hoài niệm về cái Đẹp, về cành hoa tuyết đã tan, về mối tình đã mất, và tất cả được tái họa trước mắt độc giả như trong một bức tranh thủy mạc với một ngôn ngữ miêu tả chính xác vô song, phản ánh được thế giới cảm giác rất riêng của tác giả. Cái nhìn huyền ảo xuyên suốt qua cõi thực và hư, nhưng Xứ tuyết không phải là một thế giới trong một tấm gương soi, mà quan trọng hơn là có một thế giới thực và một thế giới ảo cùng soi chiếu vào nhau, tồn tại trong nhau bằng những sắc màu lung linh, huyền ảo. Đó là sự tương giao của nội tâm và khung cảnh; của sự nối tiếp thời tiết Xuân, Đông rồi Thu; của sự hội ngộ và chia ly; của sự sống và cái chết; của màu tuyết trắng và màu lửa đỏ; của tình yêu thuần khiết và tình yêu đam mê. Ở nơi đó con người dường như đạt tới sự tự do về tinh thần trong hành trình tìm lại chính mình, với sự nảy nở của tình yêu và những rung động sâu xa trước cái mĩ lệ đang hiện hữu.

Lá mùa thu là một bức tranh hoành tráng kéo dài từ chân trời này tơí chân trời kia, từ đất tới mây, từ thành phố tới núi đồi.  Ở đây, lá mùa thu là một tấm thảm màu rộng lớn với nhiều sắc độ khác nhau.  Các nhà tự nhiên học cho biết màu lá mùa thu chẳng phải là cái gì thêm vào, mà vốn đã chứa đựng ở ngay trong mỗi chiếc lá.  Đó là màu tự nhiên của mỗi loại lá, do các hoá chất gọi là anthocyanins và carotenoid tạo ra.  Chất anthocyanins chứa những hoá chất màu đỏ, xanh và tía.  Còn chất carotenoid chứa những hóa chất màu vàng và da cam.  Về mùa xuân và mùa hạ, chất diệp lục tố tạo nên một lớp màu xanh bao phủ bên ngoài, che khuất các màu vốn sẵn của lá.  Khi mùa thu đến, ngày ngắn lại, lượng ánh sáng giảm bớt và nhiệt độ thấp  khiến cho lá trở lại tình trạng nghỉ ngơi.  Chúng ngưng việc tổng hợp diệp lục tố.  Màu xanh giả tạo biến mất, để lộ ra màu thực của chúng là vàng, da cam và đỏ.  Khung cảnh ngoạn mục nhất của mùa lá là khi toàn bộ màu sắc của nó xuất hiện hoàn toàn và màu xanh biến mất hẳn.  Người ta gọi là lá “peak”, nghĩa là đạt đến cao điểm.   Lá “peak” ở nhưng thời điểm khác nhau trong những vùng khác nhau, Chỉ trừ cây thông xanh, Christmas tree, còn hầu như tất cả các loại cây đều đổi màu vào mùa thu, từ những loại cây cao to cho đến lau lách vu vơ hai bên đường.  Theo các nhà tự nhiên học, có bảy loại cây chính tạo thành cái đẹp của mùa thu ở vùng này:

Maple.  Ta gọi là cây phong.  Đây là là loại cây “báo hiệu” mùa thu.  Hai loại phong chính là phong đường, sugar maple và phong đỏ, red maple.  Cả hai đều sinh trưởng ở vùng này, có màu vàng, cam và đỏ.   Có lá chỉ thuần một màu.  Có lá tổng hợp nhiều màu khác nhau trông như tô hay vẽ bằng tay.  Màu đỏ chiếm ưu thế, trông rất bắt mắt vì nó trổ màu rực rỡ, tạo nên cảm giác phấn khích đặc biệt.